Diagnostykę sportową najlepiej zacząć od badań krwi. Tak jak w przypadku diagnostyki medycznej, tak i tu, to właśnie badanie składu krwi daje podstawowe informacje o organizmie. Kolejnym istotnym badaniem w diagnostyce sportowej jest analiza masy i składu ciała.
Badania krwi stosowane w diagnostyce sportowej to badania poziomu hemoglobiny i hematokrytu. Zadaniem hemoglobiny jest transport tlenu oraz dwutlenku węgla do (i od) komórek organizmu. Poziom hemoglobiny jest podstawowym parametrem określającym niedokrwistość czy niedotlenienie organizmu. Hematokryt (HCT) oznacza zawartość krwinek czerwonych w osoczu krwi. Podwyższony poziom HCT może świadczyć o niedotlenieniu tkanek, wadach sercach, ale także być skutkiem przyjmowania leków/środków sterydowych.
Analizę masy i składu ciała warto wykonać w wielu sytuacjach.
Od takiej analizy powinno rozpocząć się planowanie diety – bez względu na to, czy jest to dieta odchudzająca czy mająca związek z przygotowaniem do zawodów sportowych. Gdy waga spada, ale mimo tego poziom tłuszczu pozostaje niezmienny, oznacza to, że organizm pozbywa się głównie nadmiaru wody lub samej tkanki mięśniowej. W takim przypadku pomiary mogą okazać się zbawienne podczas diety, gdyż wyniki pozwolą na dostosowanie odpowiedniego dla organizmu jadłospisu i treningu fizycznego.
Analiza masy i składu ciała sprawdzi się także w przypadku planowania budowania tkanki mięśniowej. Z badania skorzystać powinni głównie sportowcy oraz osoby, które chcą zwiększyć masę ciała. Analiza pozwoli na wskazanie czynników, które uniemożliwiały osiągnięcie zamierzonych efektów.
Badanie to jest również istotne z punktu widzenia profilaktyki – nie tylko sportowej. Co jakiś czas w ramach podstawowych badań, warto przeprowadzić analizę masy i składu ciała, zwłaszcza w średnim wieku. Około 50. roku życia przemiana materii w organizmie nie odbywa się już tak szybko jak dotychczas i co za tym idzie zwiększa się masa oraz poziom tkanki tłuszczowej. Poziom tkanki tłuszczowej powinien być kontrolowany z troski o zdrowie organizmu.
Podstawowym badaniem masy ciała, które każdy może wykonać samodzielnie jest badanie indeksu masy ciała (BMI – Body Mass Index). Jest to najprostsze badanie i najbardziej znany sposób zbadania masy ciała.
Wynik między 18,5 a 25 BMI wskazuje na to, że znajdujemy się w grupie osób, których waga jest odpowiednia do wzrostu. Między 25 a 30 BMI powinna być już niepokojąca, gdyż oznacza ona nadwagę, a powyżej 30 BMI mówi się już o poważnej otyłości.
O ile powyższy pomiar może dostarczyć nam ważnych informacji, to i tak nie jest on dokładny. Bierzemy tylko pod uwagę wzrost i wagę, a zapominamy, że nasz organizm składa się również z wody, tłuszczu, szkieletu oraz narządów wewnętrznych. Zatem najbardziej rozsądne byłoby sprawdzenie zawartości procentowej w organizmie powyżej wymienionych elementów.
BMI może pomóc jedynie w analizie masy ciała – choć i tę analizę należy przeprowadzać pod kątem płci i wieku. Najistotniejsza jest analiza masy i składu ciała – kompleksowe badanie, które pozwala stwierdzić, jakich składników w naszym organizmie jest za dużo a jakich za mało (np. za duży stosunek tłuszczu do masy mięśniowej, za mała zawartość wody itp.). Kompleksowa analiza masy i składu ciała powinna być przeprowadzona przez specjalistów, którzy będą potrafili najtrafniej zinterpretować uzyskane wyniki.